۵ نکته مهم برای نتیجه بهتر در ساخت موزیک ویدیو

موزیک ویدیو چیزی‌ست که با درام، مستند و … تفاوت دارد. شیوه فیلمبرداری و تدوین موزیک ویدیوها یک جنبه هنری خاص دارد و می‌توان گفت شبیه به هنر انتزاعی هستند.

قوانین در آن‌ها متفاوت است. بسیاری از پیشفرض‌های تولید مانند کامپوزیشن، تداوم و فیلمبرداری ثابت به خاطر نگاه هنری که در آن‌ها وجود دارد کنار گذاشته می‌شود و چیزهایی مانند تصاویر خارج از فوکوس، جامپ کات و … در آن‌ها استفاده می‌شود.

هرچند در موزیک ویدیوها قوانین فیلمسازی اندکی تغییر می‌کند، اما فراموش نکنید ساخت یک موزیک ویدیوی عالی و حرفه‌ای هرچه که باشد کار آسانی نیست.

در این میان تکنیک‌هایی نیز وجود دارد که می‌توانید در صحنه و هنگام فیلمبرداری و نیز هنگام تدوین آن‌ها را به کار گیرید تا نتیجه کار عالی‌تر شود.

در این مقاله می‌خواهیم به ۵ نکته مهم در این زمینه بپردازیم.

ژانر موزیک ویدیو ، ژانری وسیع و متنوع

موزیک ویدیوها انواع مختلفی دارند. از فیلم‌های خانگی بدون کات و تدوین گرفته تا آن‌هایی که در حد فیلم‌های کوتاه حرفه‌ای تهیه می‌شوند.

مبنای نکاتی که در این مقاله عنوان شده، موزیک ویدیوی «Carl Wayne Meekins»، خواننده آمریکایی است که ترانه آن «Someday Soon» نام دارد.

این موزیک ویدیو خواننده را در حالی نشان می‌دهد که با گیتار خود روی یک صندلی نشسته و رو به دوربین در حال اجرا و گیتار زدن است.

چند نکته: اصلی‌ترین قاعده در ساخت تمام موزیک ویدیوها این است که باید به شخصیت هنرمند و پیامی که در ترانه و آهنگ وجود دارد وفادار باشید.

قبل از اینکه ادامه مقاله را بخوانید، ابتدا به متن و ترانه‌ای که در بالا معرفی شد، نگاهی بیندازید.

موزیک ویدیو را چندین بار ببینید و سعی کنید هرچه می‌توانید از صدا و تصویر نکاتی را دریافت کنید.

فراموش نکنید که یکی از وظایف اصلی شما به عنوان تولیدکننده موزیک ویدیو باید این باشد که ترانه به خوبی و با تصویرسازی مناسب و به یادماندنی ارائه شود.

نکته دیگر این است که لازم نیست کلمه به کلمه آنچه که در ترانه گفته می‌شود در تصویر نیز به نمایش درآید.

فرض کنید محتوای متن ترانه اینگونه باشد: «من بچه‌ها را بوسیدم، کلاهم را برداشتم و به سمت قرار دویدم»، حقیقتاً نمایش این همه جزئیات کار بسیار دشوار و در عین حال بیهوده‌ای خواهد بود.

گاهی بهتر است که بگذاریم کلمات خود را نشان بدهند و تصویرسازی قسمت‌هایی از ترانه را به مخاطب بسپاریم.

درست است که تصاویری که می‌گیریم باید ترانه را دنبال کنند و به نوعی ویترین اشعار آن باشند، اما نیازی نیست که ترانه را مانند یک شات لیستی ببینیم که نما به نما باید کلمات آن را به تصویر بکشیم. پس ترانه را به خوبی به ذهن بسپارید و هنگام انتخاب مکان‌های مورد نظر برای ضبط، تکنکی B-roll را نیز فراموش نکنید.

انتخاب صحنه و میزانسن

صحنه یا لوکیشن به جایی گفته می‌شود که قرار است از اجرای خواننده فیلمبرداری کنید.

گاهی انتخاب مکان کار ساده‌ای است. مثلاً محتوا و هیجان آن ایجاب می‌کند که لوکیشن موزیک ویدیو یک زمین فوتبال، یک کارخانه یا یک مبل راحتی در اتاق نشیمن باشد.

گاهی نیز ممکن است که انتخاب‌های بیشتری برای فیلمبرداری داشته باشید. دقت کنید که لوکیشن باید به عنوان اولویتی دوم در نظر گرفته شود، یعنی باید به عنوان یک پس‌زمینه آن را ببینید که کار خواننده و ترانه او را تکمیل کند، نه این که با او رقابت ایجاد کند.

باید کاری کنید که بیننده آن مکان را حس کند، نه اینکه به موشکافی آن بپردازد. ترانه «Someday Soon» درباره افکار و خیالاتی است که افراد دارند.

در موزیک ویدیوی آن همانطور که دیدید، کارگردان تصمیم گرفته که خواننده را در یک مکان کاملاً ساده قرار دهد تا حس و حال و فضای مناسبی ایجاد شود، درحالی‌که به طور کامل با محتوای آن ارتباط ندارد.

این ترانه در سبک «Country» است و رنگ و بافت موزیک ویدیو با این گونه ترانه‌ها همخوانی دارد. مثلاً چوب‌های قدیمی که یادآور خانه‌های روستایی (آمریکایی) است و یا شباهتی به استیج میخانه‌های ارزان‌قیمت محلی دارد. در پشت صحنه کار نیز شش پالت چوبی به عنوان پس‌زمینه فضا قرار داده شده‌اند.

نورپردازی صحیح

نورپردازی را می‌توان مهم‌ترین فاکتور در کیفیت تصویر و بزرگ‌ترین تفاوتی که بین پروژه‌های حرفه‌ای و آماتور وجود دارد دانست.

در مورد نورپردازی خواننده باید دقت زیادی به خرج دهید. حتی یک نمای خارجی را می‌توان بسته به زاویه دوربین و خواننده نسبت به خورشید به روش‌های مختلفی فیلمبرداری کرد و در این میان باید استفاده از رفلکتورهای نور که نور خورشید و محیط را بازتاب می‌دهند را نیز در نظر گرفت.

لحن و حس ترانه به عنوان یک فاکتور اصلی و تعیین‌کننده در نحوه نورپردازی نماهاست. مثلاً ترانه‌های شاد و هیجان‌انگیز بهتر است نورپردازی‌های روشن و غلیظی داشته باشند.

نور دیگر ترانه‌ها نیز می‌تواند کمی احساسی و دراماتیک باشد. ترانه «Someday Soon» ترانه‌ای است که مضنون آن به امیدواری و تأسف پرداخته و کارگردان آن در ترکیب نورها و سایه‌ها دقت زیادی به خرج داده است.

برای نورپردازی صحیح نیاز به ابزارهای نورپردازی زیادی نیست. مثلاً در همین ترانه، خواننده با استفاده از دو منبع، نورپردازی شده است: یک نور بزرگ و ملایم که نزدیک او و در سمت چپ دوربین قرار داده شده و یک نور قوی و سخت که به عنوان نورپس‌زمینه در بالا و پشت سر او (در همان جهت نور اصلی) تعبیه شده که روی سر، بازو و شانه او می‌تابد (منبع نور در برخی از نماها قابل رویت است).

همچنین کارگردان از نور پرکننده (fill) نیز استفاده نکرده تا یک طرف صورت و بدن او سایه‌های شدیدی داشته باشد.

نورپردازی یا باعث عالی شدن فضای موزیک ویدیو می‌شود و یا دقیقاً ممکن است آن را خراب کند. اگر از نورهای فلورسنت در بالای این کار استفاده میشد، پالت‌های چوبی که در پشت تصویر قرار داده شده‌اند، منظره بسیار بدی به خود می‌گرفتند ولی با استفاده از یک منبع نور و تلق زرد رنگ، رنگ آن‌ها نیز غنی‌تر و بهتر شده است.

اجرا و بازی خوب در صحنه

توانایی خواننده برای اجرای خوب و عالی ترانه مقابل دوربین بخش مهمی از کار موزیک ویدیو است. حتی اگر بهترین نورپردازی و صحنه‌پردازی را انجام داده باشید، کسی که باید کار را تمام کند، خواننده است.

خواننده‌هایی که تجربه ساخت موزیک ویدیو نداشته باشند، با مشکل لیپ سینک یا همگام بودن حرکات لب با ترانه را تجربه خواهند کرد؛ حتی اگر در کنسرت‌های خود و روی استیج همیشه عالی عمل کنند.

بهتر است به آن‌ها بگویید قبل از فیلمبرداری، ترانه را در منزل (یا حتی جلوی آینه) تمرین کنند. البته بیشتر موزیسین‌ها به طور ذاتی توانایی‌های خوبی در زمینه اجرا دارند و قادرند که ترانه‌هایشان را با عمیق‌ترین احساسات اجرا کنند.

یک نکته مهم این است که خواننده صرفاً نباید لب و دهان خود را تکان دهد، بلکه بهتر است همزمان با پخش ترانه هنگام ضبط، آن را با صدای بلند اجرا کند.

این کار باعث می‌شود که حرکات سر، دهان و گردن وی طوری باید و شاید به نظر برسد. اگر کار نوازندگی نیز انجام می‌دهند (مانند ترانه «Carl Wayne») بهتر است از آن‌ها هنگام نواختن ساز نیز تصویر بگیرید.

تا وقتی که حس می‌کنید اجرای خوبی دارند و حق مطلب را ادا می‌کنند، نیازی به توصیه کردن و کارگردانی آن‌ها نیست.

سعی کنید به آن‌ها انگیزه و اشتیاق بدهید و آزادشان بگذارید. برخی تفاوت‌ها و تغییراتی که هنگام ضبط نماها به وجود می‌آید هنگام تدوین و ویرایش آن به درد خواهند خورد.

هوشمندانه تصویربرداری کنید

هنگام فیلمبرداری، موسیقی را در صحنه با صدای بلند پخش کنید. می‌توانید این کار را با استفاده از موبایل و یک آمپلی‌فایر انجام دهید، اما توجه کنید که هرچه صدا بلندتر باشد بهتر است.

خواننده باید صدای موسیقی را کاملاً واضح و خوب بشنود و شما نیز باید صدا را با میکروفن داخلی دوربین همراه با ویدیو ضبط کنید تا بتوانید از آن به عنوان صدای رفرنس (هنگام سینک تصویر و موسیقی) استفاده کنید.

هنگامی که ضبط را شروع می‌کنید بدون توقف ترانه فیلمبرداری کنید؛ حتی اگر وسط کار اشتباهی رخ داده باشد. نگران هیچ چیز نباشید. هرچه فوتیج‌های بیشتری ضبط کنید، هنگام تدوین انتخاب‌های بیشتری خواهید داشت و می‌توانید خلاقیت بیشتری داشته باشید.

حتی ممکن است از قسمت‌هایی که خطا و اشتباهی در تصویر رخ داده نیز هنگام تدوین استفاده کنید. به گفته کارگردان موزیک ویدیوی «Someday Soon» ، آن‌ها شش بار به طور کامل ترانه و اجرای آن را از زوایای مختلف ضبط کرده‌اند.

اولین نما، نمای پوششی یا نمای صحنه (safety/cover shot) است که سایر نماها عریض‌تر بوده و خواننده را همراه ساز گیتارش نشان می‌دهد.

نمای دوم با استفاده از همان دوربین و در همان موقعیت ضبط شده، با این تفاوت که این بار تصویر به قدری زوم شده که نماها به صورت نماهای متوسط و نماهای نزدیک درآیند.

موقعیت نمای سوم نیز همان دوربین و همان موقعیت بوده و این بار علاوه بر زوم بیشتر، حرکات عمودی و افقی به دوربین اضافه شده تا کمی تحرک در آن ایجاد کند.

در نمای چهارم، سه پایه دوربین حرکت داده شده تا از سر گیتار فیلمبرداری شود. در این نماها حرکات انگشتان خواننده روی سیم‌های گیتار دیده می‌شود.

نمای پنجم و ششم به صورت دستی انجام شده که یا خواننده در هر موقعیت به لنز دوربین نگاه می‌کند و یا در نمای آخر برای عکس روی دیوار ترانه می‌خواند و نگاهش به دوربین نیست. تغییرات فوکوس و زوم‌های سریع نیز در این دو نما دیده می‌شوند.

ضبط این شش نما کمتر از یک ساعت طول کشیده و کارگردان هرچه که می‌خواست به دست آورد.

ممکن است نیازی نباشد که شش نما ضبط کنید، بلکه بسته به نوع ویدیویی که دارید، شاید سه نما نیز کفایت کند. همیشه هدف این است که انتخاب‌های بیشتری در تدوین داشته باشیم.

هنر تدوین را بشناسید

اولین قدم در تدوین موزیک ویدیو این است که تمامی نماهای ضبط شده را روی تایم‌لاین نرم‌افزار تدوین بیاورید.

هنگامی که تمامی کلیپ‌ها را با صدای موسیقی (فایل صوتی ترانه) سینک و همگام کردید، می‌توانید صدای رفرس کلیپ‌ها را به حالت بی‌صدا دربیاورید. در ادامه، متوجه خواهید شد که در بعضی از قسمت‌ها صدا و تصویر با یکدیگر سینک نیست.

این به خاطر خارج شدن کلیپ‌ها از حالت سینک یا بهم خوردن زمان آن‌ها نیست، بلکه به این خاطر است که خواننده در ادای متن ترانه گاهی دچار اشتباه و لغزش شده است.

می‌توانید در صورت ضرورت این قسمت‌ها را ببرید و بعداً در سایر کلیپ‌های ضبط شده، قسمت مناسبی را برای جایگزین کردن پیدا کنید.

تدوین موزیک ویدیوها باید با آهنگ و موسیقی خاصی همراه باشد. گام و زمان‌بندی تصویر باید به گونه‌ای باشد که با گام و انرژی ترانه همگام بوده و گاهی نیز ریتم آن را کامل کند.

توجه کنید که در تدوین موزیک ویدیوها لازم است برخلاف سایر انواع تدوین یک مسیر جدیدی را طی کنید تا احساس متفاوت‌تری در آن ایجاد شود.

هیچ فرمول و قاعده خاصی برای ساخت آن‌ها وجود ندارد. این هنری‌ست که تمرین و تجربه نیاز دارد و بهترین راه این است که خودتان آن را کشف کنید.

ممکن است اولین ویدیویی که می‌سازید چندان عالی به نظر نرسد، اما به هر حال تجربه کسب می‌کنید و با گذشت زمان در این کار حرفه‌ای خواهید شد.

ویدیویی که در این مقاله به عنوان نمونه آوردیم، نسبتاً ویدیوی ساده‌ای به حساب می‌آید، اما تکنیک‌های به کار رفته در آن اساس و پایه ساخت هر موزیک ویدیویی است که می‌بینید و خودتان خواهید ساخت.

ویدیوهایی که ساخت آن‌ها پیچیدگی بیشتری دارد، ممکن است سناریوهای متفاوت‌تری داشته و در آن از مکان‌های مختلفی برای ضبط استفاده شود و بازیگران بیشتری نیز در آن حضور داشته باشند.

در هر حال پنج نکته مهمی که در اینجا به آن اشاره کردیم اصولی است که در هر اثر دیگری نیز می‌توانید بیابید.