فیلمبرداری و عکاسی به صورت سیاه و سفید

فیلمبرداری و عکاسی به صورت سیاه و سفید

به نظر شما وجه مشترک افرادی چون «انسل آدامز»، «آلفرد هیچکاک» و «اورسن ولز» چیست؟ خب باید بگوییم که در کنار شهرتی که دارند، شاهکارهایی که به یادگار گذاشته‌اند به صورت سیاه و سفید است. شاید به خاطر کارهای فوق‌العاده و استثنایی چنین افرادی بوده که فیلمبرداری و عکاسی به صورت سیاه و سفید، به یک سبک و کلاس خاصی از آثار هنری تبدیل شد. واقعاً کسی پیدا می‌شود که بتواند ادعا کند، رنگی بودن فیلم‌هایی چون «Schindler’s List»، «Citizen Kane» یا «Sunset Boulevard?» باعث می‌شود آن‌ها ارزش بیشتری پیدا کنند؟ این فیلم‌ها به دلیل همان تضادی که بین رنگ‌های سیاه و سفید در تصویر وجود داشته شکل ویژه و خاصی به خود گرفته‌اند.

هرچند باید دانست که تصویربرداری به صورت سیاه و سفید صرفاً به معنای حذف رنگ از تصویر نیست. برای داشتن یک تصویر سیاه و سفید خوب باید نحوه نورپردازی، عکاسی و ادیت فوتیج را به خوبی بلد باشید تا عکس‌ها و ویدیوهای سیاه و سفیدتان به شاهکار تبدیل شوند.

تبدیل رنگ به طیف

بیشتر دوربین‌ها با وجود افکت‌های آماده درون دوربین، به صورت رنگی فیلمبرداری می‌کنند و بدتر از آن اینکه در نمایاب دوربین، تصویر به صورت رنگی دیده می‌شود. این البته چیز بدی نیست و فیلمبرداری و عکاسی به صورت رنگی در مراحل ادیت و ویرایش، انعطاف‌پذیری بیشتری برایمان ایجاد خواهد کرد اما برای این کار باید کمی وقت بگذارید تا دنیای رنگی قاب دوربین را چطور به صورت طیف‌های خاکستری و رنگ‌های سیاه و سفید ببینید. شاید نیاز به کمی کار داشته باشد اما انجام این کار نتیجه فیلمبرداری به صورت سیاه و سفید را تا حد بسیار زیادی بهبود خواهد داد.

برای اینکه رنگ‌ها را از لنز چشم‌هایتان حذف کنید و دنیا را به صورت سیاه و سفید ببینید، می‌توانید تصاویر رنگی را همراه با نسخه سیاه و سفید آن‌ها در کنار یکدیگر بررسی کنید. از این طریق می‌توانید بفهمید که شدت نور، اشباع رنگ، بافت و اشیا در تصویر رنگی وقتی به سیاه و سفید تبدیل می‌شود چگونه خواهد بود. چیزی که خواهید فهمید این است که نوع رنگ در یک تصویر اصلاً اهمیت ندارد. بلکه شدت روشنایی آن رنگ (میزان تیرگی یا روشنی آن رنگ) است که تفاوت ایجاد می‌کند. برای مثال اگر رنگ رژ لب سوژه قرمز تیره باشد، بعد از تبدیل تصویر به سیاه و سفید، لب‌ها به رنگ مشکی دیده خواهند شد. یا مثلاً برگ‌های سبز درختان معمولاً به صورت خاکستری درمی‌آیند و رنگ سرمه‌ای نیز متمایل به سیاه دیده خواهد شد.

مورد دیگر این است که حذف رنگ از یک تصویر ممکن است باعث شود تمرکز و سوژه تصویر تغییر کند. برای مثال، فرض کنید از یک سوژه عالی عکس گرفته‌اید که در مقابل یک پس‌زمینه نارنجی رنگ قرار گرفته و لباس آبی به تن دارد. هرچند که در تصویر رنگی تضاد قابل قبولی ایجاد می‌شود، اما وقتی آن را به سیاه و سفید تبدیل کنید، تنها صورت سوژه قابل رویت باشد. این مشکل مربوط به این است که در تصویر رنگی، تضاد و کنتراست از طریق رنگ‌ها ایجاد می‌شود، اما همین تصویر بدون داشتن تضاد از نظر تیرگی و روشنایی کاملاً یکنواخت به نظر خواهد رسید. برای حل این مشکل می‌توانید لباس سوژه را یک رنگ آبی روشن انتخاب کنید و پس‌زمینه کار نیز نارنجی پر رنگ باشد. این باعث ایجاد کنتراست روشنایی و کنتراست رنگی می‌شود و سوژه هم در حالت رنگی و هم سیاه و سفید برجسته و متمایز خواهد بود.

یک تصویر در حالت رنگی و سیاه و سفید

نورپردازی

همانطور که می‌دانید، تصویربرداری به صورت سیاه و سفید در زمانی بهترین شکل خود را خواهد داشت که تصویر دارای کنتراست بالایی باشد. پس زمانی که می‌خواهید یک صحنه را برای ضبط و عکسبرداری به صورت سیاه و سفید نورپردازی کنید، باید نواحی دارای سایه و روشنایی شدیدی ایجاد کنید و رنگ‌های میانی را به طور کامل حفظ کنید. این کار را می‌توان با استفاده از نورهای اصلی و نورهای پس‌زمینه قدرتمند ایجاد کرد. این کار به این علت صورت می‌گیرد که وقتی تصویر سیاه و سفید باشد، چشم بیننده در تصویر به قسمت‌هایی جلب می‌شود که دارای کنتراست شدیدی باشد. برای نمونه می‌توان به عکاسی از نمای نزدیک از چشم و مردمک اشاره کرد که به دلیل کنتراست بالای بین چشم و مردمک باعث برجستگی بیشتر چشم در تصویر خواهد شد و آن مورد توجه بیشتری قرار خواهد گرفت. یا زمانی که از یک ساختمان عکس می‌گیرید، اگر یک طرف ساختمان دارای سایه بوده و بقیه قسمت آن نسبتاً روشن دیده شود، باعث بیشتر دیده شدن شکل و نمای ساختمان شده و اگر هر دو قسمت آن نور یکسانی داشتند این اتفاق نمی‌افتاد.

ثبت طیف وسیعی از رنگ‌های خاکستری برای تصویر سیاه و سفید بسیار مهم است. در غیر این صورت بسیاری از جزئیات تصویر از دست می‌رود. طیف‌های مختلف خاکستری مخصوصاً در زمانی اهمیت دارند که بخواهید تنالیته موجود در پوست و یا عمق شیبدار یک شیء را در تصویر ثبت کنید. به همین دلیل است که گاهی روزهای ابری بهترین موقع برای عکاسی از مناظر به صورت سیاه و سفید است. انتخاب چنین زمانی برای عکاسی نه تنها مشکل رنگ‌های خاموش را حل می‌کند، بلکه طیف وسیعی از رنگ‌های خاکستری را همراه با رنگ‌های خالص مشکی و سفید نیز ایجاد خواهد کرد. در غیر این صورت، تصویر حالت رنگ و رو رفته‌ای به خود می‌گیرد.

عکاسی

بعد از آنکه از نورپردازی مناسب صحنه اطمینان حاصل کردید، می‌توانید عکسبرداری را انجام دهید. اول از همه، مطمئن شوید که دوربین به درستی تنظیم شده است و بررسی را از ISO یا gain شروع کنید. اگر به خاطر داشته باشید، تصویر سیاه و سفید می‌تواند توجه بیننده را به جزئیات و بافت‌هایی از تصویر جلب کند که در حالت رنگی بودن کاملاً نادیده گرفته می‌شد. این معمولاً چیز خوبی است اما اگر تصویر دارای نویز زیادی باشد این اتفاق کمتر می‌افتد. برای حل این مشکل همیشه باید مقدار ISO یا gain را در دوربین خود در پایین‌ترین مقدار ممکن قرار دهید. به این ترتیب، سوژه‌ای که در تصویر قرار داده‌اید کاملاً مورد توجه قرار خواهد گرفت.

با افزایش نواحی سایه و روشن عکس و نیز بالا بردن دامنه طیف‌های میانی، کنتراست بیشتری در تصویر ایجاد کنید.

مورد بعدی زمانی است که می‌خواهید میزان نوردهی (Exposure) دوربین را تنظیم کنید. باید چیزی پیدا کنید که رنگ آن کاملاً خاکستری باشد. معمولاً این سوژه مورد مهمی در تصویر است. مثلاً در تصویربرداری از مناظر، آسمان مورد خوبی است و از رنگ پوست افراد نیز می‌توانید استفاده کنید. از این طریق می‌توانید سرعت شاتر و ضریب f را تنظیم کنید تا سایر نواحی تصویر روشن‌تر و یا تیره‌تر از شیء مورد نظر باشد.

یک نمونه از تصویر سیاه و سفید که در آن طیف‌های مختلف خاکستری وجود دارد

بررسی

اگرچه اگر عکاس بتواند هنگام تصویربرداری رنگی، حالت سیاه و سفید آن را تجسم کند، موردیست که شاید خیلی به درد بخورد، اما با این حال ممکن است سراغ روشی باشید که بتوانید بدون زحمت زیاد نتیجه کار را قبل از گرفتن تصویر ببینید. خوشبختانه روش‌های آسانی وجود دارد که حتی در دوربین‌هایی که حالت سیاه و سفید ندارند نیز می‌توان این کار را انجام داد.

آسان‌ترین روش برای مشاهده تصویر به صورت سیاه و سفید استفاده از یک مانیتور کنترلی یا «Field Monitor» است که قابلیت نمایش تصویر به صورت سیاه و سفید را دارد. این قابلیت اغلب در تنظیمات نور (exposure) مانتیور قرار دارد، چرا که وقتی رنگ تصویر حذف می‌شود، تشخیص میزان کم و زیاد بودن نور را آسان می‌کند. برخی از دوربین‌ها مانند دوربین RED ONE، EPIC و SCARLET این قابلیت را در تنظیمات مربوط به نور دارند. دوربین‌های DSLR مانند Canon EOS 5D Mark II و Nikon D800 تنظیمی با عنوان Picture Style دارند که برای عکاسی به صورت تک‌رنگ طراحی شده است. در هر صورت توجهی به نام و عنوان آن در دوربین‌های مختلف نکنید. می‌توانید از حالت‌های Picture Style برای ضبط ویدیو نیز به صورت تک‌رنگ استفاده نمایید. بیشتر دوربین‌های معمولی نیز قابلیت ضبط و عکاسی به صورت سیاه و سفید را به صورت یک mode یا preset در خود دارند. خیلی ساده می‌توانید به حالت سیاه و سفید رفته و همه چیز را به دوربین بسپارید.

تبدیل تصویر رنگی به سیاه و سفید

تبدیل تصویر رنگی به سیاه و سفید در مقایسه با عکاسی و فیلمبرداری به صورت سیاه و سفید کار بسیار آسان‌تری است و با چند حرکت ساده می‌توان این کار را انجام داد.

یکی از روش‌های تبدیل عکس رنگی به سیاه و سفید، استفاده از ابزار مخصوص در نرم‌افزار ویرایشگری است که استفاده می‌کنید. کافیست مقدار Saturation یا اشباع رنگ را به صفر تغییر دهید تا تمامی رنگ‌ها از آن حذف شوند. البته قبل از اینکه این کار را انجام دهید باید با منحنی‌های مربوط به رنگ، روشنایی و تیرگی، تصحیح رنگ را به گونه‌ای انجام دهید که در تصویر کنتراست بیشتری ایجاد شود. بسته به تصویری که دارید، باید تیرگی‌ها و نقاط روشنایی را بیشتر کرده و طیف‌های میانی را نیز بالا ببرید. این کار وزن و سبک هنری تصویر را به گونه‌ای می‌کند که فقط و فقط در حالت سیاه و سفید می‌توان به آن دست یافت.

کسانی که ممکن است محدودیت زمانی برای این کار داشته باشند، می‌توانند از پریست‌های موجود در نرم‌افزارهای تدوین معروف استفاده کنند. مثلاً در نرم‌افزار «Adobe Premiere Pro» در زیر Image Control افکتی به نام «Black & White» وجود دارد که با یک کلیک می‌توانید عکس یا ویدیوی خود را به حالت سیاه و سفید تبدیل کنید. در نرم‌افزار «Final Cut Pro» در زیر Image Control افکتی به نام «Desaturate» وجود دارد که همین عمل را انجام می‌دهد. در واقع تقریباً تمامی نرم‌افزارهای محبوب تدوین ویدیویی روشی سریع برای تبدیل فوتیج به حالت تک‌رنگ دارند. تنها موردی که باید به آن توجه کنید این است که برای تبدیل فوتیج رنگی به سیاه و سفید چه تنظیمات و کنترل‌هایی نیاز دارید.

خلق یک اثری هنری سیاه و سفید

همانطور که می‌دانید، عکاسی به صورت سیاه و سفید، نه فقط روشی برای ایجاد حس هنری خاصی در آن می‌شود، بلکه تصویری که در هوای ابری گرفته شده را بهبود داده، باعث برجسته شدن بافت تصویر می‌شود و توجه بیننده را به جزئیاتی جلب می‌کند که مورد نظر ماست. با کمی تمرین و توجه به نکاتی که در بالا ذکر شد، شاید روزی بتوانید شاهکارهایی خلق کنید که بتواند با فیلم‌های تحسین شده سیاه و سفید در دوران طلایی سینما رقابت کند.

نکاتی بیشتر در خصوص تصاویر سیاه و سفید

کنترل نور

تابش نور یکی از فاکتورهای مهم هنگام نورپردازی برای تصویربرداری سیاه و سفید است. با قرار دادن منبع نور در نزدیکی سوژه، می‌توانید نواحی بسیار روشن و بسیار تیره ایجاد کنید. به عبارتی دیگر، با قرار دادن نور با فاصله زیاد از سوژه، سایه‌هایی نرمی ایجاد می‌شود که در محدوده بزرگ‌تری با قسمت‌های روشن فاصله دارند. با دور کردن هرچه بیشتر نور اگرچه شدت نور کاهش پیدا می‌کند، اما افزایش نواحی خاکستری رنگ در تصویر باعث می‌شود که تصویر سیاه و سفید حرفه‌ای‌تر به نظر بیاید و جزئیاتی بیشتری در آن دیده خواهد شد که اگر کنتراست بالا باشد، از بین می‌روند.

کمی تمرین

برای اینکه بفهمید بزرگان هالیوود چگونه به سبک سیاه و سفید آثار ماندگاری خلق کرده‌اند، چند فیلم سیاه و سفید ببینید و نقد و نظرات کارگردانان و پشت صحنه آن‌ها را نیز تماشا کنید. فیلم «Pleasantville» (با بازی Tobey Maguire و Reese Witherspoon) اثر «Gary Ross» محصول سال ۱۹۹۸ صحنه‌هایی دارد که در آن بخشی از تصویر به صورت سیاه و سفید و بخشی دیگر رنگی است. در کلیپ‌های پشت صحنه این فیلم، در مورد نحوه ایجاد چنین حالت و سبک توضیح داده شده است.

فیلم «The Artist» (با بازی Jean Dujardin و Berenice Bejo) اثر «Michel Hazanavicius» محصول سال ۲۰۱۱ نیز به اندازه فیلم قبلی چالش‌برانگیز است. این فیلم به صورت صامت تولید شده و در کلیپ‌های پشت صحنه عنوان می‌شود که بر تن «Bejo» لباس‌های روشن پوشانده شده تا در کنار سایر لباس‌های رنگی که در ترکیب تصویر دیده می‌شود، در حالت سیاه و سفید کاملاً برجسته و متمایز به نظر بیاید. فیلم‌های پشت صحنه و صحبت‌های کارگردان منبعی عالی از نکات بسیار مهمی هستند که به ما یاد می‌دهند بزرگان هالیوود از چه روش‌هایی برای ساخت فیلم‌هایشان استفاده می‌کنند و گاهی نیز می‌بینیم که آن‌ها از شیوه‌های بسیار ساده‌ای بهره می‌برند. در هر حال دیدن فیلم‌های سیاه و سفید به همراه پشت صحنه‌های آن‌ها را فراموش نکنید.