یک کارگردان چه زمانی باید کات بدهد و چه زمانی نباید؟

یک کارگردان چه زمانی باید کات بدهد و چه زمانی نباید؟

اکشن… کات! این‌ها از جمله کلماتی هستند که هر کارگردانی آرزو دارد بر زبان بیاورد. حتی به جرات می‌توان گفت یکی از اولین چیزهایی است که درباره کارگردانی یاد می‌گیریم. اما اغلب اوقات کلمه «کات» در بدترین زمان‌های ممکن گفته می‌شود. یعنی حتی گفتن این کلمات در زمان صحیح خود نیز یک هنر است و اگر این کار را درست انجام دهید، هزینه و وقت زیادی صرفه‌جویی خواهد شد و بیشتر از همه، بازی‌های بهتری خواهید داشت و ارزش کار بیشتر خواهد شد.

یک مورد آزاردهنده

می‌خواهیم مواردی را بررسی کنیم که در آن کارگردانان باید کات بدهند و یا اجازه دهند که بازی ادامه پیدا کند. یکی از این موارد که از نظر تدوینگران بسیار آزاردهنده است، هنگامی است که کارگردان خیلی زود کات می‌دهد!

در تهیه یک اثر سینمایی هر کسی یک هدف و وظیفه‌ای دارد. نویسنده واژه‌ها را به دقت انتخاب کرده است، بازیگر نقش خود را به خوبی شناخته و کارگردان نیز یک تصویری در ذهن خود دارد که می‌خواهد آن را به واقعیت تبدیل کند. خلاصه اینکه همه چیز خوب پیش می‌رود و کارگردان بعد از آنکه تصور می‌کند برداشت خوبی ضبط شده، کات می‌دهد. اما وقتی نوبت به تدوین فیلم می‌رسد، تدوین‌گر ممکن است به صحنه یا صحنه‌های برخورد کند که بسیار عالی هستند، اما در عین حال بسیار کوتاه بوده و بهتر بود که ضبط آن‌ها چند ثانیه بیشتر ادامه پیدا می‌کرد.

تدوینگران اغلب باید حفره‌ها و نواقص موجود در پلان‌ها را بپوشانند؛ همان چیزهایی که بین «اکشن» گفتن و «کات» گفتن کارگردان قرار می‌گیرد. گاهی پیش می‌آید که بازیگر قبل از اکشن گفتن کارگردان و درحالی که دوربین در حال ضبط است، در حال و هوای خودش قرار دارد و در واقع مشغول بازیگری نیست. این لحظات می‌تواند برای تدوینگران مفید باشد و از آن‌ها استفاده خوبی ببرند. اگر هم به درد بخور نبودند، به راحتی می‌توان آن‌ها را حذف کرد.

در سال‌های گذشته تمامی پروژه‌های ویدیویی و تصویربرداری با استفاده از فیلم‌ها و دوربین‌های نگاتیو صورت می‌گرفت. قیمت این فیلم‌ها بسیار زیاد بود و در واقع، هرچه فیلمبرداری صحنه بیشتر طول می‌کشید هزینه تمام شده پروژه نیز افزایش می‌یافت. همین امر باعث میشد که فیلمسازان کاملاً هوشیار و با برنامه کار کنند و در لحظات مناسبی «کات» بگویند. اما امروزه عمده پروژه‌ها به صورت دیجیتالی ضبط می‌شود و نیازی نیست که در لحظه گفتن «کات» در زمان فیلمبرداری وسواس زیادی به خرج داد و البته باید در نظر داشته باشید که این آزادی همیشه خوب نیست.

ممکن است به دلیل نگفتن «کات» توسط کارگردان اتفاقات ناخوشایندی در صحنه پیش بیاید. هنگامی که اشتباه بزرگی رخ می‌دهد، باید فرمان قطع فیلمبرداری را بدهید و وقت تلف نکنید. هرچند که با ضبط دیجیتال، نگران هدر رفتن فیلم نخواهید بود، اما با این حال زمان ارزشمند است و نباید آن را بیهوده هدر داد. اگر مثلاً چایی یک بازیگر در صحنه ریخته شود، باید چند دقیقه‌ای را صرف تمیزکاری و پاکسازی آن کرد. پس بهتر است فیملبرداری را در چنین مواقعی متوقف کنید و مشکل را از سر راه بردارید.

یکی دیگر از زمان‌هایی که باید «کات» بگویید، وقتی است که همه چیز خوب پیش رفته و آنچه که در ذهن داشتید را فیلمبرداری کرده‌اید. پس نیازی نیست کار را بیش از حد ادامه دهید.

به عنوان کارگردان، شما تنها فردی هستید که همه چیز را در مورد فیلم خود در ذهن دارید. فرض کنید شما «اکشن» گفته باشید و فیلمبرداری در حال انجام باشد، اما به طور صددرصدی آن چیزی که در ذهن و تصور شما بود اتفاق نیفتد. یادتان باشد که همیشه صحنه با آن چیزی که برنامه‌ریزی شده، اختلاف بسیار کمی خواهد داشت. با این حال، کار باید با محتوای مورد نظر انطباق زیادی داشته باشد. نیازی نیست محتوایی ضبط شود که ارتباطی با کار ندارد. پس اگر دیدید اشتباهی در حال رخ دادن است و فیلم از مسیر خود منحرف شده، فیلمبرداری را متوقف کنید، با بازیگران و عوامل صحبت کنید و کار را دوباره ادامه دهید.

گاهی در صحنه اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای رخ می‌دهد که در بعضی موارد بسیار عالی هستند! مثلاً ممکن است بازی یک بازیگر به صورت تصادفی عالی شود و یا یک اتفاق واقعی رخ دهد. فرض کنید ژانر فیلم کمدی است و بازیگر بعد از یک مشاجره بسیار جدی بخواهد به بیرون برود. درحالی که به سمت درب می‌رود و دستگیره آن را می‌چرخاند، درب واقعاً باز نشود و گیر کرده باشد. این صحنه واقعاً می‌تواند خنده‌دار باشد و حتی عوامل را در پشت صحنه به خنده وادارد. قسمت اصلی ماجرا جایی است که کارگردان تصمیم بگیرد کار را دنبال کرده و بازی ادامه پیدا کند. کاری کنید که بازیگران در چنین صحنه‌هایی، به تصمیم شما برای توقف کار اعتماد و تکیه داشته باشند و کار را تا دستور شما دنبال کنند.

مهم‌ترین زمانی که باید «کات» بدهید، وقتی است که خطری وجود داشته باشد. در این مورد به هیچ وجه کار را ادامه ندهید. هیچ چیز به اندازه حفظ جان افراد ارزشمند نیست. این چیزی است که به هیچ وجه قابل جبران نخواهد بود. مهم نیست چقدر برنامه‌ریزی کرده باشید و کار تا چه حد عالی پیش رفته باشد، اتفاق گاهی رخ می‌دهد. مواقع زیادی وجود دارد که ممکن است یک اتفاق خطرناکی رخ دهد و افراد به دلیل هزینه تمام شده کار، آن را بلافاصله گزارش ندهند و تا پایان منتظر بمانند. اگر موردی اضطراری مانند آتش‌سوزی رخ دهد، دستیار کارگردان نیز اجازه گفتن «کات» و توقف فیلمبرداری را دارد. پس لطفاً همیشه ایمنی را اولویت اول خودتان قرار دهید. اتفاق همیشه ممکن است رخ دهد. کات بدهید و آن را برطرف کنید. وقتی ایمنی همه چیز تأیید شد، می‌توانید کار را ادامه دهید.

فارغ از صحنه و بازیگران، حواستان به عوامل دیگر فیلم نیز باشد. گاهی ممکن است که اپراتور بوم نیاز به کمی استراحت داشته باشد. همینطور فیلمبردار و سایر عوامل، با اینکه می‌توانند ساعت‌ها کار کنند، اما گاهی نیاز است که حداقل چند دقیقه از تجهیزات کار خود دور بمانند تا خستگی از تنشان بیرون آید. پس حواستان به همه باشد.

گاهی ممکن است فیلمبرداری به دلایل دیگری نیز متوقف شود. مثلاً دوربین از کار بیفتد یا تمام لامپ‌ها و نور صحنه خاموش شود. گاهی این اتفاقات به دلیل خطای عوامل رخ می‌دهد و قابل پیشگیری است. گاهی نیز مشکل به دلیل فنی اتفاق می‌افتد. شرایط همیشه ایده‌آل نیست. حالا اگر به هر دلیلی چنین اتفاقاتی رخ داد، آرامش خود را حفظ کنید. همه به واکنش شما نگاه می‌کنند. البته گاهی لازم است که واکنش تندی نشان دهید، اما باید درک کنید که این اتفاقات نیز جزئی از مراحل کار است و تنها باید آن‌ها را برطرف کرده و از تکرارشان جلوگیری به عمل آورد.

داشتن اجراهایی بهتر از بازیگران

بیشتر اوقات دیده می‌شود که به بازیگران اعتماد زیادی وجود دارد و در واقع از آن‌ها انتظار نمی‌رود که اشتباهی کنند. باید بدانیم که بازیگران نیز به هر حال انسان هستند و بار احساسی داستان و فیلم بر عهده آن‌هاست. باید بتوانید فضای مناسبی برای آن‌ها ایجاد کنید تا به بهترین نحو ممکن بازی خود را ارائه دهند.

«کات» گفتن در وسط صحنه گاهی باعث می‌شود که بازیگر از نقش خود بیرون بیفتد. اگر یک بازیگر جمله‌ای را اشتباه گفت، در هر صورت می‌توانید آن را در مرحله تدوین حذف کنید. پس ایرادی بر این قضیه نیست و به جای آن، بهتر است او را تشویق کنید که کار را در چنین مواقعی ادامه دهد و توجهی به اشتباه خود نکند. ضبط دوباره یک صحنه گاهی ممکن است وقت زیادی ببرد. پس همیشه بهترین کار این است که ضبط را ادامه بدهید.

گاهی ممکن است بازیگر تپق بزند و در ادامه نتواند آن را برطرف نماید. برخی اوقات نیز ممکن است برای به خاطر آوردن یک دیالوگ مکث کوتاهی داشته باشند. مسئله این است که صحنه و بازی از ریتم خود خارج نشود. اگر به هر دلیلی چنین حسی پیدا کردید می‌توان «کات» بدهید. حتی ممکن است بازیگر منتظر دستور توقف از طرف شما باشد. اگر بازیگر به اندازه‌ای که انتظار داشتید، قوی نیست و یا روز سختی پشت سر گذاشته، باید دقت زیادی به خرج دهید تا در زمان مناسبی «کات» بدهید. با آن‌ها صحبت کوتاهی کنید تا به نقش خود برگردند.

مراقب لحن خود نیز باشید و همیشه آرام و ملایم کلمه «کات» را به زبان بیاورید. باید در بازیگرانتان نفوذ داشته باشید. گفتن «کات» با صدای بلند ممکن است برای یک صحنه جنگی، تعقیب و گریز با اتومبیل و یا برای زمان‌های مفید باشد که تنش‌ها در حال افزایش است. بازیگر باید حس خوبی نسبت به بازی خودش داشته باشد و لحن شما در گفتن واژه «کات» می‌تواند بر آن‌ها تأثیر بگذارد. حتی گاهی نحوه ادای این کلمه اهمیت ندارد، بلکه واکنشی که بعد از آن نشان می‌دهید مهم است. مثلاً اگر «کات» بدهید و چیزی به آن‌ها نگویید (مثلاً خسته نباشید، یا ممنون؛ عالی بود)، شاید تصور کنند که کارشان را اشتباه انجام می‌دهند. تصور کنید بازیگر هرچه در توان دارد به کار گرفته و اجرای خوبی هم داشته، اما هیچ کس انگیزه‌ای به او نداده و کارش را تحسین نکند. پس بازیگران باید دغدغه اصلی شما باشند و باید بدانید که نحوه ادای واژه «کات» روی رابطه‌ای که با آن‌ها دارید تأثیر مستقیمی دارد.

مورد دیگری که آزاردهنده است

هیچ چیز بدتر از این نیست که یک بازیگر را از یک لحظه بسیار زیبایی بیرون بکشید. اگر فکر می‌کنید بازی‌ها دارد عالی پیش می‌رود و شاید تنها یک مشکل فنی کوچکی وجود دارد (مثلاً نور پس‌زمینه کمی زیاد است) باید عاقلانه عمل کنید. همیشه باید اولویت‌ها را در نظر داشت. ممکن است وقتی به مرحله تدوین برسید و ویدیوها را بازبینی کنید، متوجه شوید که آن ایراد فنی که سر صحنه مشکل بسیار بزرگی به نظر می‌آمد، در کلیت تصویر و داستان فیلم، مشکلی به وجود نیاورده و قابل چشم‌پوشی و حتی قابل اصلاح است. پس هیچوقت قدرت یک تدوین خوب را دست کم نگیرید.